Kocaeli’de Yunus Hakkı Şenkul, 15 yıl önce bozulan fotoğraf makinesini tamir ettirmek için çıktığı yolda, bugün bin 500 parçayı aşan dev bir koleksiyonun sahibi oldu. Şenkul’un hobi dükkanında sergilediği koleksiyonda, İkinci Dünya Savaşı’nda pilot eğitiminde kullanılan “silah kamera”dan, ajanların kullandığı çakmak ve saat görünümlü makinelere kadar birçok nadide parça bulunuyor.
Sakarya’da yaşayan ve Kocaeli’nin İzmit ilçesinde hobi dükkanı bulunan 48 yaşındaki Yunus Hakkı Şenkul’un fotoğraf makinelerine olan tutkusu, ilginç bir tesadüfle başladı. 2010 yılında bozulan fotoğraf makinesini tamir ettirmek için Sakarya’daki bir ustaya giden Şenkul, dükkandaki eski makinelerden etkilendi. Bu merakla koleksiyonerliğe adım atan Şenkul, işi gereği gittiği yurt dışı seyahatlerini fırsata çevirdi. 15 yıl boyunca 25 ülkeyi gezen Şenkul, aralarında 115 yıllık cihazların da bulunduğu bin 500’ün üzerinde fotoğraf makinesi topladı.
Topladığı makinelerin bir kısmını müzelere bağışlayan, bir kısmını ise elden çıkaran Şenkul, elinde kalan 500’ün üzerindeki nadide parçayı ve 3 bin civarındaki ekipmanı, kurduğu hobi dükkanında sergiliyor.
“Tetiğe bastığınızda kurşun yerine film çeken bir fotoğraf makinesi gibi çalışıyor”
Şenkul’un koleksiyonunda en dikkat çeken parçaların başında, İkinci Dünya Savaşı dönemine ait askeri cihazlar geliyor. Japonya’nın savaş döneminde ürettiği 1933 yapımı filmli makinenin en özel parçalardan biri olduğunu belirten Şenkul, cihazın hikayesini şöyle anlattı:
“Benim için şu an dükkanımda bulunan en değerli ve özel kameralardan biri, Konica’nın 1933’lü yıllarda üretmiş olduğu, Japonya’nın savaş dönemine ait filmli bir fotoğraf makinesi. Bu makine, savaş uçaklarında pilotların eğitiminde kullanılan bir cihaz. Savaşlarda kullanılan otomatik silaha benzer bir yapısı var, tetiğe bastığınızda kurşun yerine film çeken bir fotoğraf makinesi gibi çalışıyor. Bu kameranın bir diğer özelliği ise savaş döneminde Japonya’da hem havadan bilgi toplamak hem de karada askerlerin eğitiminde kullanılması. Karadaki asker, hedefini alıp tetiğe bastığında yukarıdaki uçakların kaç tanesini doğru şekilde nişanladığını test edebiliyorlardı. Aynı zamanda bir kilometre mesafeden çekim yapabilme kapasitesine sahipti.”
“Minyatür makinelerin çıkış amacı istihbarat”
Koleksiyonda, Soğuk Savaş dönemini ve casusluk filmlerini andıran “minyatür” makineler de geniş yer tutuyor. Şenkul, “casusluk ve istihbarat” amacıyla üretilen bu cihazların, günlük eşya görünümünde olduğunu vurguladı. Şenkul, “Bu tür makineler geçmişte yalnızca ajanlar tarafından değil, aynı zamanda pratik amaçlarla da kullanılmıştır. Büyük makineler taşımak istemeyen kişiler, gezi sırasında bu küçük cihazları tercih ederdi. Ancak bu modelin asıl çıkış amacı, ajan fotoğraf makinesi olarak kullanılmasıdır” dedi.
“Bu model, Japonya’da bile zor bulunan parçalardan biridir”
Bir başka fotoğraf makinesinden de örnek veren Yunus Hakkı Şenkul, “En dikkat çekici özelliklerinden biri, yalnızca Japonya’da polis teşkilatı için üretilmiş olmasıdır. Yani bireysel ya da ticari kullanıma sunulmamış, satışı yapılmamış, sadece resmi görevlerde kullanılmak üzere tasarlanmış özel bir modeldir. Bu nedenle oldukça nadir bulunan bir fotoğraf makinesidir. ’Hanken’ olarak adlandırılan bu model, Japonya’da bile zor bulunan parçalardan biridir. Şu an koleksiyonumda bu cihazdan 2 adet mevcut” diye konuştu.
“Çakmağı andırır ama ajan fotoğraf makinesidir”
İlk bakışta klasik bir çakmağı andıran cihazın aslında bir ajan kamerası olduğunu ifade eden Şenkul, “Gerçek bir çakmak olarak da çalışır. İlk bakışta klasik bir çakmağını andırır ancak en önemli özelliği, küçük delik kısmında bir merceğin bulunmasıdır. Bu cihaz da bir ajan fotoğraf makinesidir. Kullanıcı, sanki normal bir çakmak tutuyormuş gibi davranır ve düğmeye aşağı doğru bastığında fotoğraf çekimi gerçekleşir” şeklinde konuştu.
Saat görünümlü gizli cihaz
Alman üretimi kol saati görünümlü makineyi de tanıtan Şenkul, dışarıdan sıradan bir saat gibi görünen cihazın deklanşörüne basıldığında gizli kayıt aldığını, bu tür makinelerin geçmişte gizli görevlerde sıkça tercih edildiğini kaydetti.
“Koleksiyon değeri taşıyan 10 binin üzerinde fotoğraf arşivim mevcut”
Yunus Hakkı Şenkul, 2010 yılında fotoğraf makinesi tamiri için gittiği dükkanda bu alana merak saldığına değinerek, “Şu an koleksiyonumda 500’ün üzerinde fotoğraf makinesi, onlara ait ekipmanlar ve birçok yardımcı aksesuar bulunuyor. Parça bazında baktığımızda toplamda yaklaşık 3 bin civarında ekipmana sahibim. Ayrıca koleksiyon değeri taşıyan 10 binin üzerinde fotoğraf arşivim mevcut. Koleksiyonumdaki en değerli parçalardan biri ise bugün buraya getirmediğim, özel bir Alman yapımı fotoğraf makinesi” ifadelerini kullandı.
“Makine, 24 ayar altın kaplamadır”
Bu makine hakkında bilgi veren Şenkul, “Makine, 24 ayar altın kaplamadır. Bu makinenin en önemli özelliği, tamamıyla elle yapılmış olmasıdır. Seri üretim denemelerine geçilmeden önce, deneme amaçlı olarak el işçiliğiyle üretilmiş bir modeldir. Deneme üretimleri de dahil olmak üzere, kayıtlarda toplamda 167 adet üretildiği görülmektedir. Ancak bunların yalnızca 108 adedi deneme amacıyla piyasaya sunulmuştur. Bu 108 adet dışında piyasaya paylaşılmış başka bir makine bulunmamaktadır. Geri kalan makineler, üretim sırasındaki denemelerde hurdaya ayrılmış ya da kaybolmuştur” dedi.
“Merakımın peşinden giderek birçok makineyi koleksiyonuma ekledim”
Koleksiyonculuk serüveninde kendisine en büyük desteği Baki Tamer Selçuk’un verdiğini dile getiren Şenkul, Malatya’daki Fotoğraf Makinesi Müzesi’nin kurulumuna da katkı sağladığını söyledi. Şenkul, sözlerine şöyle devam etti:
“Özel bir şirkette çalıştığım dönemde yaptığım yurt dışı seyahatlerinde, merakımın peşinden giderek birçok makineyi koleksiyonuma ekledim. Ne yazık ki günümüzde yeni neslin ilgisi bu alana pek yönelmiyor. Ancak ben özellikle yaşlı insanlardan, hatırası ve hikayesi olan makineleri toplamaya özen gösterdim. Fotoğraf makinelerinin benim için en önemli anlamı, 1860’lı yıllara uzanan üretim tarihiyle birlikte geçmişten bugüne tüm hatıraların taşıyıcısı olmalarıdır. Bu makineler, dijital dünyanın oluşmasına öncülük etmiş hatıraları taşıyan bir başlangıç noktasıdır.”
“Fotoğraf çekmekten asla vazgeçmeyin”
Son olarak Yunus Hakkı Şenkul, her bir karenin değerli olduğuna dikkati çekerek, sözlerini şöyle noktaladı:
“Unutmayın, çektiğiniz her kare, gelecekte sizi hüzünlendirecek, sevindirecek, mutlu edecek ya da belki de ağlatacak bir değerdir. Fotoğraf çekmekten asla vazgeçmeyin, hatıralarınız her zaman bir karede saklayın. Fotoğraf makinelerine veya koleksiyonculuğa ilgi duyan herkes beni ziyaret edebilir. Bu konuda merakı olanlara elimden gelen her türlü yardımı sağlamaktan memnuniyet duyarım. Hangi ürünlerin koleksiyon değeri taşıdığı, hangilerinin koleksiyona katılmasının daha zor olduğu gibi konularda da genel bilgi vermek isterim. Merak eden herkes için kapım açık.”
